Εάν θελήσουμε να πάρουμε τοις μετρητοίς τα λόγια πολιτικού αρχηγού περί ύπαρξης κατηγοριών εργαζομένων που έχουν κοινωνική υπεραξία με αφορμή μια συνάντηση με εκπροσώπους των σωμάτων ασφαλείας και δε τα θεωρήσουμε ως επικοινωνιακό τέχνασμα, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι σε κανένα επάγγελμα στην Ελλάδα δεν έχει δημιουργηθεί κοινωνικό πλεόνασμα υπεραξίας. Και αυτό έχει συμβεί όχι εξαιτίας της έλλειψης ταλέντου ή διάθεσης από πλευράς των εργαζομένων αλλά από την ανεπάρκεια δομών ικανών να οικοδομήσουν σειρές ενεργειών οι οποίες με τη σειρά τους να αποδώσουν καρπούς. Για να ξεκαθαρίσω την άποψή μου, δεν έχει συμβεί επίσης αυτό και με ευθύνη των κομμάτων της αντιπολίτευσης όπως πολλοί ισχυρίζονται. Όχι, δε θα ήθελα να αποδώσω ευθύνες σε κόμματα που μέχρι πριν από λίγα χρόνια είχανε ισχνές δυνάμεις. Διαχέοντας την ευθύνη παντού, τη συγκαλύπτουμε αποτελεσματικά.

Μεταπολιτευτικά τουλάχιστον, δεν έχει παραχθεί υπεραξία επειδή κανείς από όσους κυβερνούσανε τη χώρα δεν ενδιαφέρθηκε για αυτό. Οι ικανότητες των εργαζομένων στον τόπο μας εξαντλούνται παραδοσιακά στην αποσπασματική αντιμετώπιση των προβλημάτων και όχι στο σχεδιασμό που τα εξαλείφει. Όσοι από τους εργαζόμενους διαθέτουν ικανότητες και μεράκι αξιοποιούνται κυρίως από το δημόσιο τομέα προς αυτή την κατεύθυνση. Καθημερινή επίλυση προβλημάτων σε μετ’ εμποδίων πορείες. Λύσεις αποσπασματικές. Πορεία γραμμική και όχι συσσωρευτική. Πολυνομία, μεταμεσονύχτιες τροπολογίες, ασταθές πολιτικό σκηνικό, ατελείωτες εκλογικές αναμετρήσεις, επίορκοι υπάλληλοι, ανεπαρκές προσωπικό που ρουσφετολογικά βρέθηκε σε θέση-κλειδί και όλα όσα μπορεί κάποιος να θυμηθεί, συνθέτουν το τέλειο αντιπαραγωγικό σκηνικό του τόπου μας.

Έτσι, ακόμη και το Πανεπιστήμιο που αποτελεί το τμήμα του δημόσιου τομέα που εντέλλεται να δημιουργήσει γνώση, άρα κοινωνική υπεραξία, δεν τα κατάφερε. Και σε αυτό το σημείο απαιτείται προσοχή. Δεν ισχυρίζομαι ότι το Ελληνικό Πανεπιστήμιο δεν εξυπηρετεί το στόχο του ή ότι σε αυτό δε λειτουργεί τίποτα. Ισχυρίζομαι ότι το κάτι παραπάνω που ζήτησε η κοινωνία της μεταπολίτευσης δεν ήρθε ποτέ. Το ίδιο και τα σχολεία μας. Και όρεξη υπάρχει από την πλειοψηφία του προσωπικού και το μάθημα γίνεται. Υπεραξία όμως; Έχει παραχθεί; Όχι.

Το Υπουργείο ενδιαφέρθηκε ποτέ να οργανώσει ομάδες εκπαιδευτικών που θα συγγράψουν πονήματα τα οποία να αποτελούν πνευματικό έργο της σχολικής μονάδας σχετικά με τις μεθόδους διδασκαλίας και τους τρόπους με τους οποίους ενθαρρύνονται οι μαθητές; Όχι. Είχε άλλες ασχολίες. Έτσι μπαίνουμε στην τάξη, ασκούμε τα συμβατικά μας καθήκοντα και φεύγουμε. Πίσω μας τι μένει ώστε να ισχυριστούμε την παραγωγή κοινωνικής υπεραξίας;

Το παράδειγμα αυτό διάλεξα ως εκπαιδευτικός. Στους υπόλοιπους τομείς, ακόμη και αν γίνονται οι συμβατικές εργασίες τι μένει πίσω; Υπάρχουν τομείς του δημοσίου που παρήγαγαν ποτέ τεχνογνωσία; Που προχώρησαν σε έρευνα; Που έδειξαν το δρόμο στον αγρότη; Που οδήγησαν σε υποδομές; Που ετοίμασαν μελέτες; Πώς τότε να ισχυριστούμε ότι κάποιος κλάδος παρήγαγε υπεραξία;

Για τη μη άσκηση των συμβατικών καθηκόντων μας ως εργαζόμενοι στην πατρίδα μας θα πρέπει να αναλάβουμε την προσωπική μας ευθύνη. Αλλά για το έλλειμμα παραγωγής κοινωνικής υπεραξίας ευθύνεται η ανυπαρξία δομών και φιλοσοφίας που θα την εμπνεύσει. Και αυτό είναι το δράμα της χώρας μας. Ακόμη και αν ούτε ένας ανεπαρκής επαγγελματίας να υπήρχε, ακόμη και αν όλοι από αύριο συνεννοηθούμε να ασκήσουμε με ζήλο τα καθήκοντά μας, θα καταφέρουμε απλά να διευκολύνουμε τη ζωή μας. Θα αποκαθίστανται πιο γρήγορα οι ζημιές, θα συλλαμβάνονται οι παρανομούντες, θα μειωθεί η φοροδιαφυγή, θα βελτιωθούνε τα οικονομικά της χώρας. Πράγματι, η ζωή μας έτσι θα γινότανε ανθρώπινη. Αυτές όμως οι προϋποθέσεις δε θα ήταν ικανές από μόνες τους να οδηγήσουν σε κοινωνική υπεραξία χωρίς στόχο, οργανωμένο σχέδιο και επένδυση στη γνώση.

Αν πραγματικό ζητούμενο των πολιτικών αρχηγών είναι η παραγωγή κοινωνικής υπεραξίας, μπορούνε μέσα στη Βουλή να συμβάλλουν με τις προτάσεις τους προς αυτή την κατεύθυνση. Όταν όμως αποδίδουν σε πολύπαθες υπηρεσίες, όπως αυτές των σωμάτων ασφαλείας, έργο συνοδευόμενο από κοινωνική υπεραξία ώστε να χαϊδέψουν αυτιά και να υφαρπάξουν τη συμπάθεια και τη ψήφο τους, τότε προκαλούν θυμηδία. Πρώτα από όλα στους ίδιους τους εργαζόμενους που ενδιαφέρονται πλέον να ανταποκριθούν στοιχειωδώς στις δυσκολίες της ζωής και όχι να οδηγήσουν με την εργασία τους σε παραγωγή κοινωνικής υπεραξίας. Κυρίως όμως στην κοινωνία που ψάχνει την έρμη αυτή υπεραξία χωρίς τη βρίσκει πουθενά αλλού πέρα από τις δηλώσεις των πολιτικών!